Po śmierci Bolesława Chrobrego państwo Piastów szybko popadło w kryzys. Niezdolny do rządzenia Mieszko II Lambert nie potrafił utrzymać potęgi ojca. W kraju wybuchła anarchia, a sąsiedzi wykorzystali osłabienie Polski, grabieżczo najechali i podzielili jej terytorium. Ucieczka księcia Kazimierza Odnowiciela oznaczała upadek państwowości. Dopiero pokonanie najazdu Brzetysława i odbudowa dawnej potęgi przywróciły nadzieję dla przyszłości.
Chrobry rozbudował potęgę Piastów
Za panowania Bolesława Chrobrego państwo Piastów osiągnęło szczyt potęgi. Dzięki licznym podbojom udało się objąć kontrolą olbrzymie terytorium sięgające Morza Bałtyckiego, Śląska i Rusi. Chrobry nie cofał się przed brutalnymi metodami, by poszerzać wpływy Piastów. Najeżdżał i grabił Czechy, Morawy, Słowację i Ruś. Angażował się w konflikty z cesarstwem. Nawet pogańskich Prusów nie oszczędził.
W 1025 roku, tuż przed śmiercią, Chrobry ogłosił się królem Polski. To był szczyt potęgi Piastów, lecz tak rozległe terytorium okazało się trudne do obrony. Chrobry naraził się licznym wrogom, którzy czekali na sposobność odwetu. Jego następcy odziedziczyli trudne wyzwanie utrzymania rozległego państwa w obliczu rosnącego zagrożenia.
Krótkie panowanie nieszczęsnego Mieszka II
Mieszko II Lambert, syn i następca Chrobrego, od początku miał pod górkę. Nie cieszył się autorytetem ojca ani szacunkiem w kraju i za granicą. Nie był w stanie kontynuować jego ekspansywnej polityki. W 1031 roku Polskę zaatakowały wojska niemieckie i ruskie. Doszło do pierwszego rozbioru, a Mieszko musiał uciekać z kraju.
Książę wpadł w ręce władcy Czech, który poddał go okrutnym torturom. Mieszko wrócił do kraju złamany, pozbawiony korony i zmarł w 1034 roku. Przekazał władzę 18-letniemu synowi Kazimierzowi, który odziedziczył dramatyczną sytuację w państwie Piastów.
Czytaj więcej: Ciemna strona wypraw Bolesława Chrobrego: aspekt kampanii historycznej
Anarchia i rebelia wyniszczają kraj
W latach 30. XI wieku w Polsce zapanowała totalna anarchia. Poddani buntowali się przeciw daninom, wojownicy porzucali służbę, by zająć się rozbojem. Kolejne regiony wypowiadały posłuszeństwo władzy centralnej. Na scenę wkroczyli charyzmatyczni pretendentzi do władzy. Ożywiły się dawne ambicje plemion i możnych rodów.
Książę Kazimierz szybko stracił kontrolę nad krajem. Jego ostatnią ostoją był najpewniej Wawel. Jednak wobec postępującej anarchii i coraz śmielszych ataków sąsiadów, Kazimierz musiał opuścić nawet ten ostatni bastion. W 1038 roku przekroczył granicę Węgier i dostał się do niewoli. To faktycznie oznaczało upadek państwa Piastów.
Ucieczka Kazimierza Odnowiciela za granicę
Po ucieczce Kazimierza Odnowiciela z kraju państwo Piastów rozpadło się na wiele części. Pretendenci do władzy wykrawali dla siebie nowe księstwa i dzielnice. Sąsiedzi również skorzystali z okazji, by zagarnąć bezbronne ziemie polskie. Doszło do kolejnych podziałów i utraty terytoriów.
Największą inwazję przeprowadził czeski książę Brzetysław. Jego wojska splądrowały i doszczętnie zniszczyły główne grody piastowskie, w tym prawdopodobnie także Kraków. Według źródeł zrabowano olbrzymie skarby i uprowadzono ludność. Kraj niemal zupełnie wyludniono. Była to katastrofa dla państwa Piastów.
Najazd Brzetysława na osłabioną Polskę
Wsie rzeziami, rabunkami, pożarami pustoszył, obronne miejsca siłą zdobywał – można wyczytać na kartach kroniki Kosmasa. Tysięczne zastępy Czechów grabili, jeden po drugim, najważniejsze piastowskie grody. Centra władzy obalonej dynastii zostały „spalone i do gruntu zniszczone”.
Inwazja Brzetysława przypieczętowała upadek państwa Piastów. Kraj został doszczętnie obrabowany i zdewastowany. Według Galla Anonima straty były tak duże, że w opustoszałych miastach „dzikie zwierzęta założyły swoje legowiska”. Najazd spustoszył też prawdopodobnie Kraków i Wawel, kończąc panowanie Piastów w tym regionie.
Odbudowa państwa Piastów po najeździe czeskim
Książę Kazimierz Odnowiciel po uwolnieniu z niewoli zebrał niewielkie wojsko i powrócił do kraju. Nie było już mowy o odbudowie dawnego imperium. Kazimierz zajął Wawel i stamtąd zaczął mozolnie odbudowywać struktury państwowe.
Zadanie przed nim stało ogromne. Kraj leżał w gruzach, skarbce świeciły pustkami, ludność wymordowano lub wypędzono. Jednak dzięki zapobiegliwości Kazimierza udało się przywrócić władzę Piastów i uniknąć całkowitej zagłady państwa. Pozwoliło to zapoczątkować powolną odbudowę potęgi w następnych pokoleniach.
Podsumowanie
Po śmierci Chrobrego nastąpił szybki upadek państwa Piastów. Słaby i niezdolny Mieszko II nie potrafił utrzymać spuścizny ojca. Rozpadły się struktury władzy, wybuchły bunty i najazdy sąsiadów, w tym grabieżcza wyprawa Brzetysława na Kraków i Wawel. Ucieczka Kazimierza Odnowiciela za granicę przypieczętowała upadek państwowości Piastów. Dopiero jego powrót pozwolił rozpocząć mozolną odbudowę potęgi dynastii.
Artykuł przedstawia dramatyczne wydarzenia z pierwszej połowy XI wieku, kiedy to państwo Piastów balansowało na skraju zagłady. Ukazuje polityczny, militarny i gospodarczy zmierzch potęgi, jaką zbudował Bolesław Chrobry. Jest to pouczająca historia o kruchości dzieł ludzkich i zmienności losów mocarstw.
Tagi
Udostępnij
