Życie kobiet wikingów diametralnie różniło się od tego, co znamy z filmów i seriali. Mimo że epoka wikingów kojarzy się przede wszystkim z wojownikami płci męskiej, kobiety odgrywały niezwykle istotną rolę w ówczesnym społeczeństwie Skandynawii. Cieszyły się szacunkiem, a ich pozycja była silniejsza niż mogłoby się wydawać. Wbrew powszechnym wyobrażeniom, niewiele z nich brało udział w wyprawach wojennych. Ich życie koncentrowało się raczej na prowadzeniu gospodarstwa domowego i wychowywaniu dzieci.
Wczesnośredniowieczne realia kobiet wikingów
Okres między VIII a XI wiekiem to szczyt potęgi wikingów. W tym czasie mężczyźni z północy Europy organizowali dalekosiężne wyprawy, często trwające wiele miesięcy lub nawet lat. W domach zostawały ich żony i dzieci. Dzięki temu kobiety wikingów cieszyły się niezwykle wysoką pozycją, na co wskazują zachowane źródła historyczne i wykopaliska archeologiczne.
W małżeństwach wikingów panował wyraźny podział ról. O ile mężczyźni zajmowali się sprawami publicznymi i prowadzili wojny, o tyle kobiety odpowiadały za gospodarstwo domowe i wychowanie dzieci. Taki układ był typowy dla średniowiecza.
Niemniej w czasie nieobecności mężów to właśnie żony Wikingów przejmowały całkowitą kontrolę nad majątkiem i ludnością podległą rodzinie. Dawało im to realną władzę i wpływy.
Jasny podział obowiązków między kobiety i mężczyzn
Jak pisze historyczka Kirsten Wolf, w małżeństwach wikingów obowiązywał tradycyjny podział ról. Podczas gdy mężowie odpowiadali za sprawy publiczne, prowadzenie wojen i polowań, kobiety zajmowały się domem i dziećmi.
Tylko mężczyźni mogli zabierać głos na wiecach, zasiadać w sądach czy występować w charakterze świadków. Kobietom przypadały obowiązki stricte domowe: gotowanie, szycie, opieka nad dziećmi.
Wynikało to z patriarchalnego charakteru ówczesnego społeczeństwa. Niemniej kobiety cieszyły się poważaniem, a ich rola nie sprowadzała się bynajmniej do bezwolnego podporządkowania mężom.
Odrębne role po śmierci
Podział obowiązków przekładał się nawet na życie pozagrobowe. Kobiety i mężczyźni chowani byli z przedmiotami odpowiadającymi ich roli za życia.
Mężczyznom do grobu wkładano broń, narzędzia i psy myśliwskie. Kobiety zaś otrzymywały ozdoby, przybory kuchenne i zwierzęta domowe, które miały im towarzyszyć w zaświatach.
Czytaj więcej: Liczebność armii Bolesława Chrobrego - armia państwa Piastów
Pochówki świadczące o wysokiej pozycji kobiet
O randze kobiet w społeczności wikingów świadczą odkrywane przez archeologów pochówki. Jak zauważa historyczka Else Roesdahl, groby kobiet były równie bogato wyposażone, co męskie.
Wprawdzie zamiast broni znajdowano w nich przedmioty codziennego użytku, ale ich wartość odpowiadała tej z męskich pochówków. Świadczy to o wysokim statusie zmarłych kobiet.
Co więcej, w okresie wikińskim popularne było wznoszenie kamieni runicznych ku czci kobiet. Wyraźnie wskazuje to na ich znaczenie i poważanie w społeczności.
Samodzielne zarządzanie gospodarstwem pod nieobecność męża
Mężczyźni-wikingowie regularnie wyruszali w dalekie, trwające miesiącami wyprawy. W tym czasie wszelką władzę w domu przejmowały ich żony.
To one decydowały o losach rodziny i całego gospodarstwa. Posiadały też wpływy w lokalnej społeczności. Dawało im to silną, niezależną pozycję.
Kobiety wikingów musiały wykazywać się zaradnością, by samodzielnie sobie radzić pod nieobecność mężów. Wymagało to od nich wielu talentów i umiejętności.
Wymowne źródła historyczne
Wiele z nich pełniło funkcje nadrzędne i cieszyło się osobistym poważaniem w swoich kręgach społecznych i możliwe, że znaczenie to rosło w okresie wikingów. Wiele kamieni runicznych w całej Skandynawii wzniesionych zostało przez kobiety na pamiątkę innych kobiet. Mężczyźni nie mieli wcale monopolu na władzę, chociaż dominowali.
Pisze historyczka Else Roesdahl. cytat ten dobitnie pokazuje, jak silną pozycję miały kobiety w społeczności wikingów.
Możliwość rozwodu w przypadku złego traktowania
Kobiety wikingów miały też możliwość rozwodu, jeśli mąż źle je traktował lub zaniedbywał obowiązki małżeńskie.
Co ważne, to one mogły wnioskować o rozwiązanie małżeństwa. Stanowiło to wyjątek na tle innych społeczności średniowiecznych, gdzie rozwód był niemal niemożliwy.
Świadczy to o silnej pozycji kobiet w prawie rodzinnym wikingów. Nie były one całkowicie zdane na łaskę mężów.
Zakaz wielożeństwa
Ciekawostką jest, że o ile mężczyznom wolno było mieć konkubiny, o tyle od kobiet wymagano ścisłej monogamii. Nie mogły mieć kilku mężów ani kochanków.
Nieliczny udział kobiet w wyprawach wojennych
Kultura wikingów silnie akcentowała wojowniczość i podboje. Jednak udział kobiet w walkach i łupieskich rajdach był marginalny.
Co prawda znane są pojedyncze przykłady żeńskich wojowniczek, jak słynny pochówek na szwedzkiej wyspie Björkö. Ale zdecydowana większość kobiet pozostawała w domach.
Ich rola sprowadzała się do zarządzania gospodarstwem, wychowania dzieci i zapewnienia bytu rodzinie. Walki pozostawiano mężczyznom.
| Obowiązki kobiet | Obowiązki mężczyzn |
|
|
Podsumowując, kobiety odgrywały kluczową rolę w społeczności wikingów. Cieszyły się poważaniem i miały realny wpływ na losy rodziny. Ich sytuacja była lepsza niż kobiet w wielu innych rejonach ówczesnej Europy.
Podsumowanie
Kobiety odgrywały niezwykle istotną rolę w społeczeństwie wikingów w okresie wczesnego średniowiecza. Mimo że mężczyźni zajmowali się wojną i polityką, to właśnie one, zarządzając gospodarstwem domowym, decydowały o losach rodziny. Cieszyły się szacunkiem i miały realny wpływ na otaczającą je społeczność. Ich sytuacja była lepsza niż w wielu innych rejonach ówczesnej Europy.
Wprawdzie niewiele kobiet brało udział w wyprawach wojennych, ale ich rola w życiu północnych społeczeństw wczesnego średniowiecza była kluczowa. Bez ich ciężkiej pracy cała kultura wikingów nie mogłaby się tak dynamicznie rozwinąć.
Tagi
Udostępnij
